Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”; “chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là dân làm chủ”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rất rõ vai trò của dân chủ, coi dân chủ là nhân tố động lực của sự phát triển; thực hành dân chủ là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn. Thực hiện lời dạy của Bác, những năm qua, cấp ủy, chính quyền các cấp trên địa bàn Thành phố Hải Dương đã quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ (QCDC) ở cơ sở, qua đó, góp phần củng cố mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, tạo sự đồng thuận và động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Để triển khai, thực hiện hiệu quả QCDC ở cơ sở, Ban Thường vụ Thành ủy đã chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản của Trung ương, của tỉnh, thành phố về thực hiện QCDC ở cơ sở đến cán bộ, đảng viên và nhân dân như: Kết luận số 120-KL/TW, ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; Nghị định số 149/2018/NĐ-CP, ngày 07/11/2018 của Chính phủ Quy định chi tiết Khoản 3, Điều 63 của Bộ Luật lao động về thực hiện QCDC ở cơ sở tại nơi làm việc; Nghị định số 04/2015/NĐ-CP, ngày 09/01/2015 của Chính phủ về thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập...
Chính quyền các cấp thành phố đã chú trọng triển khai, thực hiện đầy đủ các văn bản chỉ đạo của Trung ương, tỉnh, thành phố về thực hiện QCDC ở cơ sở, đưa nội dung thực hiện QCDC ở cơ sở vào chương trình công tác năm của cơ quan, đơn vị, địa phương và là tiêu chí xếp loại thi đua, công nhận tổ chức đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh. Chỉ đạo triển khai đầy đủ việc công bố, công khai Bộ thủ tục hành chính thuộc phạm vi, chức năng quản lý như: các thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND thành phố và các phường, xã; mức phí và địa chỉ tiếp nhận xử lý phản ánh, kiến nghị được công khai trên trang Thông tin điện tử của thành phố và niêm yết công khai tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả "Một cửa", tại các phòng, ban, đơn vị trực tiếp giải quyết thủ tục hành chính. Công tác tiếp dân, tiếp nhận, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo của công dân được duy trì nghiêm túc theo các quy định của pháp luật. Thành phố đã thực hiện tiếp 725 lượt với 1.561 người; cơ sở tiếp trên 2.000 lượt với trên 3.000 người đến phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo.
Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND, các Ban HĐND thành phố được tăng cường. Trong 5 năm (2015-2020), đã tổ chức 1.053 cuộc giám sát về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn (HĐND thành phố 184 cuộc, HĐND phường, xã 869 cuộc), qua đó, kịp thời kiến nghị UBND và các ngành có liên quan xem xét giải quyết, tháo gỡ khó khăn và có giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế.
Ban Chỉ đạo thực hiện QCDC ở cơ sở các cấp thành phố đã chủ động, tích cực tham mưu giúp cấp ủy chỉ đạo và triển khai nghiêm túc, bảo đảm tiến độ các nội dung về thực hiện QCDC ở cơ sở theo chương trình công tác đã đề ra; thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu trong việc ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn và đôn đốc các cơ quan, đơn vị triển khai nhiệm vụ.
MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội đã phát huy vai trò trong xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; tích cực tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phối hợp với các cơ quan nhà nước chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và giám sát việc thực hiện QCDC ở cơ sở thông qua việc tham gia xây dựng các quy chế, quy định ở xã, phường, quy ước, hương ước ở thôn, khu dân cư ; phối hợp tổ chức đúng quy trình việc bầu trưởng thôn, trưởng khu phố và lấy phiếu tín nhiệm các chức danh chủ chốt do HĐND bầu; chủ động phối hợp với chính quyền, các cơ quan nhà nước để thực hiện việc giám sát, phản biện và tham gia xây dựng Đảng, chính quyền theo Quyết định 217-QĐ/TW và Quyết định 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị . Thông qua hoạt động của mình, MTTQ và các đoàn thể kịp thời phản ánh, đề xuất, kiến nghị, giải quyết những vấn đề bức xúc, quan tâm của nhân dân, thật sự là cầu nối hiệu quả giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân.
Với sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp, việc triển khai, thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở trên địa bàn Thành phố đã đạt được kết quả tích cực như: Việc thực hiện Quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn theo Pháp lệnh 34/2007/PL-UBTVQH11 được cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội thành phố coi trọng, thực hiện có hiệu quả . Những nội dung công khai để nhân dân biết; nhân dân bàn và quyết định; nhân dân tham gia ý kiến trước khi cơ quan có thẩm quyền quyết định; nhân dân giám sát đều đảm bảo tính dân chủ bằng nhiều hình thức như thông qua các kỳ họp HĐND, UBND, thông báo trên hệ thống Đài truyền thanh, niêm yết tại trụ sở UBND xã, phường, nhà văn hóa thôn; họp dân, tiếp xúc cử tri, qua các tổ chức đoàn thể để thông báo trực tiếp để nhân dân biết . Thành phố đã thực hiện tốt dân chủ trong việc sáp nhập sắp xếp đơn vị hành chính xã, phường: thực hiện việc nhập xã An Châu với xã Thượng Đạt; nhập 05 xã Quyết Thắng, Tiền Tiến (huyện Thanh Hà), Gia Xuyên, Liên Hồng (huyện Gia Lộc) và Ngọc Sơn (huyện Tứ Kỳ) về thành phố. Có 14/25 phường, xã bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch HĐND, 05 đơn vị bí thư đảng ủy đồng thời là chủ tịch UBND; thực hiện mô hình bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, khu dân cư ở 193/209 đơn vị. Hướng dẫn 209/209 thôn, khu dân cư sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước. Hoạt động của Ban giám sát đầu tư của cộng đồng, Ban thanh tra nhân dân được thực hiện có hiệu quả đặc biệt trong quá trình đầu tư xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh. Các công trình nâng cấp đường nông thôn, lát gạch tự chèn tại các tuyến phố chính của thành phố được giám sát công khai minh bạch nâng cao lòng tin về hoạt động đầu tư xây dựng trong nhân dân.
Việc thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập theo Nghị định 04/2015/NĐ-CP được các cơ quan, đơn vị của Thành phố quan tâm. N gười đứng đầu cơ quan, đơn vị đã thực hiện tốt việc công khai, minh bạch các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của cơ quan, đơn vị đến cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) . Thành phố có 27 cơ quan hành chính, 89 đơn vị sự nghiệp công lập, 100% cơ quan, đơn vị đã ban hành quy chế làm việc, QCDC trong hoạt động cơ quan, quy chế quản lý tài sản, quy chế chi tiêu nội bộ… Hầu hết các nội dung đều được công khai tới CBCCVC, nhất là công khai tài sản, tài chính, thi đua khen thưởng; công khai kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, đề bạt, bổ nhiệm; thực hiện nghiêm túc việc đánh giá, xếp loại CBCCVC hàng năm theo quy định. Tại các cơ quan, đơn vị đã thực hiện công khai quy trình, thủ tục hành chính (TTHC). Các hồ sơ TTHC được tiếp nhận và trả kết quả tại bộ phận “Một cửa” theo Nghị định số 61/2018/NĐ-CP, ngày 23/4/2018 của Chính phủ. Tỷ lệ xã, phường thực hiện cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” đạt 100%. Tổng số dịch vụ công trực tuyến mức độ 3,4: 77 thủ tục, trong đó mức độ công trực tuyến mức độ 4:12 thủ tục; 25/25 phường, xã trên địa bàn thành phố đã thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3,4 đạt tỷ lệ 100%.
Việc thực hiện quy chế dân chủ ở doanh nghiệp theo Nghị định số 60/2013/NĐ-CP, ngày 19/6/2013 của Chính phủ (Nghị định 149/2018/NĐ-CP, ngày 7/11/2018 của Chính phủ) được cấp ủy, người đứng đầu các doanh nghiệp quan tâm xây dựng và thực hiện gắn với thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, từ đó tạo ra sự đồng thuận, đoàn kết, hoàn thành tốt chỉ tiêu kế hoạch trong sản xuất, kinh doanh. Công đoàn các doanh nghiệp phát huy vai trò là người đại diện, thường xuyên chăm lo đời sống tinh thần cho người lao động, công khai các quy định của doanh nghiệp đến người lao động. Các doanh nghiệp đã chú trọng xây dựng và triển khai thực hiện có hiệu quả bản Thỏa ước lao động tập thể, thang bảng lương… nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Việc thực hiện đầy đủ các quy định về QCDC tại các doanh nghiệp đã góp phần giúp người lao động yên tâm làm việc, chủ doanh nghiệp từng bước cải thiện điều kiện làm việc và nâng cao đời sống cho người lao động, tập trung cho phát triển sản xuất kinh doanh .
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện QCDC ở cơ sở trên địa bàn thành phố còn một số tồn tại như: Công tác tuyên truyền, phổ biến, triển khai các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, thành phố về thực hiện QCDC ở một số cơ quan, đơn vị cơ sở chưa thường xuyên; vai trò của nhân dân tham gia bàn và quyết định các vấn đề của địa phương có nơi chưa phát huy đầy đủ; việc triển khai thực hiện QCDC trong các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước còn khó khăn…
Để tiếp tục đẩy mạnh thực hiện QCDC ở cơ sở trong thời gian tới, Thành phố Hải Dương xác định cần tiếp tục tuyên truyền, phổ biến các văn bản của Trung ương, của tỉnh, thành phố về thực hiện QCDC ở cơ sở nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên và nhân dân về dân chủ và thực hành dân chủ. Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả QCDC ở cơ sở gắn với phát triển kinh tế - xã hội; Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu của các tổ chức trong hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở. Tăng cường công tác tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền các cấp với nhân dân, người sử dụng lao động với người lao động; nâng cao đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng; thực hiện tốt việc giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội ; xây dựng và phát huy tốt các mô hình, điển hình về thực hiện QCDC ở cơ sở gắn với phong trào thi đua “Dân vận khéo”; tăng cường cán bộ đi cơ sở, gặp gỡ, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân để góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả việc thực hiện QCDC ở cơ sở trên địa bàn Thành phố .