PGS.TS Trần Như Dương: Các lực lượng chống dịch từ Trung ương đến địa phương đã và đang từ giây, từng phút nỗ lực hết mình với "4 thần tốc"

- Bộ Y tế đánh giá như thế nào về tình hình kiểm soát dịch Covid 19 hiện nay, thưa ông?

- Đợt dịch lần này cho đến nay đã ghi nhận gần 400 ca mắc tại 12 tỉnh, thành phố, trong đó số ca ghi nhận nhiều nhất tại Hải Dương. Có thể nói ngay từ khi dịch bắt đầu xuất hiện, tất cả các địa phương đã cực kỳ nỗ lực và trách nhiệm với tinh thần cao nhất, đã huy động toàn bộ hệ thống chính trị, các lực lượng chống dịch và huy động sức mạnh của toàn thể nhân dân tham gia chống dịch với những biện pháp quyết liệt, đúng đắn, mau lẹ.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế đã ngay lập tức huy động một lực lượng rất lớn các đoàn chuyên gia ở tất cả các lĩnh vực chuyên môn, cung cấp trang thiết bị, sinh phẩm, hóa chất để hỗ trợ kịp thời cho các địa phương như Hải Dương, Điện Biên, Gia Lai với số lượng lên đến hàng nghìn người. Với nỗ lực cao nhất của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân cũng như các lực lượng chống dịch tại tất cả các địa phương thì có thể nói cho đến hôm nay 6.2, tình hình dịch bệnh trên cả nước đã được kiểm soát tốt. Các ổ dịch nguy hiểm nhất cơ bản đã được khống chế và được khóa chặt không còn khả năng lây lan cho cộng đồng như ổ dịch tại sân bay Vân Đồn, ổ dịch tại Công ty Poyun ở thị xã Chí Linh (Hải Dương).

Ngoài ra các ổ dịch xâm nhập ở các địa phương khác cũng đã được khoanh vùng xử lý triệt để ngay. Tuy nhiên, như các nhà báo biết đấy việc chống dịch chưa bao giờ là đơn giản cả, luôn có những tình huống mới nảy sinh phức tạp. Chính vì vậy tất cả chúng ta đều nhận thức được rằng không được phép lơ là, chủ quan và phải cùng nhau chống dịch với những nỗ lực cao nhất.              

- Bộ Y tế vừa có điều chỉnh trong chiến lược đối phó với dịch, cụ thể là gì thưa ông?

- Đợt dịch lần này chúng ta phải đối mặt với kẻ thù vô hình nguy hiểm hơn nhiều, đó là biến chủng kiểu Anh của virus. Biến chủng này có đặc điểm là lây lan rất nhanh và mạnh, thực tế ở Việt Nam thì cũng thấy đúng là như vậy, bên cạnh đó số người mang virus không triệu chứng cũng rất cao, cho nên để phát hiện được người nhiễm bệnh tại cộng đồng đòi hỏi phải truy vết, xét nghiệm thật nhanh trên diện rộng với số lượng lớn.

Để đáp ứng được yêu cầu xét nghiệm trong tình hình mới, chúng ta phải thay đổi chiến lược gộp mẫu xét nghiệm. Nếu như trước đây chủ yếu ta làm xét nghiệm mẫu đơn hoặc nhiều lắm là gộp mẫu 5 thì đến ổ dịch ở Quảng Ninh và Hải Dương, Bộ Y tế đã cho phép làm gộp mẫu từ 10-12 mẫu trong một lần xét nghiệm để đáp ứng được yêu cầu xét nghiệm mẫu rất lớn. Gộp theo gia đình hoặc trong một nhóm cùng cơ quan, đơn vị có thể lên tới 16 mẫu. Nhóm mẫu nào xuất hiện dương tính thì lập tức cho cách ly ngay và tiến hành tách ra làm mẫu đơn để phát hiện chính xác được người nhiễm bệnh. Với cách làm này vừa nhanh lại vừa tiết kiệm được rất nhiều sinh phẩm.

Thay đổi thứ hai là, trẻ dưới 5 tuổi sẽ được cách ly nghiêm ngặt tại nhà bởi vì trên thực tế nhiều trẻ em rất nhỏ ở các trường mẫu giáo đã trở thành F1 khi trong trường có ca mắc bệnh. Việc cách ly trẻ nhỏ tại khu cách ly tập trung rất phức tạp, đòi hỏi cha mẹ phải đi theo chăm sóc rồi chế độ ăn cũng không thể đáp ứng được. Chính vì vậy, bộ đã cho phép nhóm trẻ dưới 5 tuổi được cách ly tại nhà nghiêm ngặt do chính quyền địa phương chịu trách nhiệm và có điều kiện đi kèm như: chỉ được một người trông, người trông phải có sức khỏe tốt và không có các yếu tố nguy cơ bị bệnh tăng nặng đi kèm. Trẻ từ 6 tuổi trở lên cũng được áp dụng mô hình phân kỳ cách ly tập trung một cách phù hợp dễ áp dụng hơn mà vẫn bảo đảm an toàn.

Thay đổi thứ ba là, việc giải tỏa lưu thông hàng hóa từ khu vực có dịch bởi vì việc lưu thông hàng hóa trong vùng dịch là rất khó khăn, chính vì vậy phải thực hiện chỉ đạo của chính phủ là không được ngăn sông cấm chợ. Chính vì vậy bộ cũng đã hướng dẫn việc kiểm soát an toàn y tế cho hàng hóa, phương tiện và lái xe tham gia chở hàng. Lái xe được phép ra/vào nhưng phải áp dụng các biện pháp chống dịch, phòng hộ cá nhân và xét nghiệm định kỳ khi tham gia vận chuyển hàng hóa qua vùng dịch. Điều này sẽ giúp cho hàng hóa được lưu thông dễ dàng hơn, tạo thuận lợi cho lưu thông thương mại gỡ khó cho nhân dân trong vùng dịch.

- Như ông vừa cho biết việc cách ly F1 tại các cơ sở cách ly tập trung rất vất vả, tốn kém, vậy tại sao chúng ta không nghĩ đến việc cho cách ly F1 tại nhà?

- Đã có rất nhiều người hỏi chúng tôi câu hỏi này, nhưng F1 chính là người đã tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh dương tính nên nguy cơ bị mắc bệnh là rất cao, và có thể nói F1 chính là nguồn lây tiềm tàng nhất. Nếu để cách ly F1 tại nhà có 2 nguy cơ lớn mà chúng ta phải đối mặt. Thứ nhất là, việc cách ly tại nhà thường rất khó triệt để và khó kiểm soát, chỉ cần người F1 lơ là vi phạm quy định cách ly thì nguồn bệnh sẽ lây ra cộng đồng. Nhưng nguy cơ thứ hai còn nguy hiểm hơn rất nhiều và thuộc phạm vi y đức đó là, khi để F1 tại nhà cùng với các thành viên khác trong gia đình thì nguy cơ F1 sẽ làm lây nhiễm cho các thành viên khác trong gia đình là rất lớn.

Các tổng kết của thế giới thấy rằng, nếu để F1 trở thành F0 ở trong cùng một nhà thì có thể làm lây cho 80% đến 100% thành viên trong gia đình. Mà như chúng ta biết, các gia đình ở Việt Nam thường có quy mô lớn, đông người: người già có, trẻ con có, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền... và khi bị lây nhiễm sẽ gây bệnh nặng và tử vong cho những người trong cùng gia đình. Nhiều nước áp dụng việc này và đã có những hậu quả lớn. Và đây cũng chính là vấn đề y đức mà chúng ta phải quan tâm và tôn trọng vì chúng ta phải nghĩ đến việc bảo vệ sức khỏe cho tất cả mọi người. Mặc dù vậy, chúng ta cũng sẽ vừa làm vừa suy nghĩ tổng kết kinh nghiệm để có những điều chỉnh phù hợp nhất mà vẫn bảo đảm được an toàn.       

- Đối với việc thay đổi chiến lược gộp mẫu, điều này có bảo đảm khả năng sàng lọc người nhiễm covid -19 không, cơ sở khoa học của việc này, thưa ông?

- Chiến lược gộp mẫu hoàn toàn có cơ sở khoa học vững chắc và rõ ràng, Có rất nhiều nghiên cứu quốc tế cũng như nhiều nước đã áp dụng chiến lược này. Tại Việt Nam, với sự thận trọng và khoa học, Bộ Y tế cũng đã giao cho Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương triển khai nghiên cứu, phát triển quy trình chuẩn từ rất sớm của việc gộp mẫu. Kết quả nghiên cứu của viện đã khẳng định việc gộp nhiều mẫu trong một lần xét nghiệm là hoàn toàn khả thi, chính xác, tin cậy với độ nhậy và độ đặc hiệu cao tương đương như khi ta làm mẫu đơn. Chính nhờ có những căn cứ khoa học rõ ràng như vậy mà Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn thực hiện trong toàn quốc.

- Xin ông đưa ra một số khuyến cáo đối với người dân trong dịp Tết để bảo đảm an toàn với dịch bệnh?

- Tết đang đến rất gần rồi, tình hình dịch bệnh vẫn còn phức tạp nên mỗi người dân đón Tết vui tươi nhưng cần nhớ giữ an toàn cho mình và cho mọi người. Mọi người, mọi nhà nhớ thực hiện tốt thông điệp 5K của Bộ Y tế đó là đeo khẩu trang, khử khuẩn tay, không tụ tập, giữ khoảng cách và khai báo y tế. Không nên đi đến những vùng đang có dịch. Một số thói quen có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm cũng cần thay đổi như thay vì đi từng nhà gặp gỡ trực tiếp để chúc Tết thì hãy trở thành công dân thời 4.0 là hãy chúc Tết qua mạng, chúc Tết qua các ứng dụng internet, nhắn tin, gọi điện... Thay vì mừng tuổi lỳ xì bằng tiền mặt hoặc bằng bao lì xì thì có thể gửi thiếp chúc mừng qua mạng thôi. Tôi nghĩ trong lúc này mọi người cũng đều thông cảm cả và đều hiểu rằng trong lúc này an toàn mới là quan trọng nhất. Như thể Tết vẫn vui mà

- Xin trân trọng cảm ơn ông!