Ngày 05/4/1961, lực lượng Công an nhân dân Lào chính thức được thành lập với tên gọi Ban Công an Trung ương. Căn cứ yêu cầu của Trung ương Đảng Nhân dân Lào và theo Chỉ thị của Ban Bí thư Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Bộ Công an Việt Nam đã cử Tổ chuyên gia đầu tiên do đồng chí Lê Văn Đông, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo vệ Chính trị, Bộ Công an Việt Nam làm Tổ trưởng sang giúp lực lượng Công an Lào. Với tinh thần “hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa”, cán bộ Công an Việt Nam và Lào đã tiến hành công tác bảo vệ trị an, tiễu phỉ, phát hiện và đấu tranh với bọn gián điệp trong vùng giải phóng, cùng với lực lượng quân đội bảo vệ an ninh, an toàn khu giải phóng, đảm bảo cho các phong trào chính trị phát triển tốt.

Ngày 20/12/1967, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam ký Quyết định thành lập Phòng Nghiên cứu công tác Lào nhằm nghiên cứu, tham mưu, đề xuất quan điểm, đường lối, phương châm, chính sách trong công tác đấu tranh chống phản cách mạng, giữ gìn an ninh vùng mới giải phóng ở Lào; giúp Lào mở lớp huấn luyện, bồi dưỡng, xây dựng lực lượng Công an, đề xuất cử chuyên gia của Bộ Công an sang giúp Lào. Các chuyên gia Công an Việt Nam đã giúp Lào đẩy mạnh phong trào bảo vệ trị an, bảo mật phòng gian, bảo vệ nội bộ, góp phần củng cố cơ sở chính trị, bảo vệ cơ quan kinh tế mới, khắc phục sơ hở đề phòng địch thâm nhập nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh chống gián điệp, trấn áp phản động, giữ vững trật tự an ninh trong vùng giải phóng.

Quá trình thực hiện nhiệm vụ giúp Lào, chuyên gia Công an Việt Nam luôn quán triệt tinh thần quốc tế vô sản, đồng thời quán triệt phương châm, nguyên tắc cơ bản “giúp bạn cơ bản, toàn diện, liên tục, lâu dài”.

Đánh giá về mối quan hệ đặc biệt giữa hai Đảng, hai Nhà nước trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đồng chí Cay-sỏn Phôm-vi-hản, Cố Tổng Bí thư Đảng nhân dân Cách mạng Lào đã khẳng định: “Việt Nam đã giúp Lào từ khi có Đảng Cộng sản Đông Dương, nhất là từ năm 1945, Việt Nam đã có quân tình nguyện ở Lào và liên tục giúp Lào tiến hành hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đến thắng lợi ngày nay. Có thể nói không lúc nào các đồng chí không ở cạnh chúng tôi…”

Ngày 02/12/1975, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào ra đời, chính quyền non trẻ phải gánh vác những nhiệm vụ hết sức nặng nề. Theo đề nghị của Trung ương Đảng cách mạng Lào, đồng chí Cố Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn chỉ thị xem xét cử chuyên gia Công an sang giúp Lào theo 10 chuyên đề: cảnh sát đặc biệt, cảnh sát hình sự, kinh tế, giao thông, hộ khẩu, quản lý của khẩu, quản lý biên giới, quản lý xuất nhập cảnh, chấp pháp, trại giam – mỗi chuyên đề có thể cử từ 2-3 chuyên gia, đồng thời khẩn trương nghiên cứu bộ máy Công an Lào.

Riêng trong giai đoạn 1976-1986, Bộ Nội vụ Việt Nam đã cử 536 cán bộ chuyên gia sang giúp Bộ Nội vụ Lào, cán bộ chuyên gia được cử sang giúp lực lượng Công an các đơn vị, địa phương trong toàn quốc, có nhiều kinh nghiệm trong công tác Công an, nắm vững chủ trương của Lào, vận dụng sáng tạo những bài học kinh nghiệm của Việt Nam vào thực tiễn công tác tại Lào.

Các cán bộ chuyên gia Công an Việt Nam thực hiện nhiệm vụ tại Lào luôn xác định bản thân đang thực hiện nhiệm vụ quốc tế cao cả, luôn trăn trở với sự nghiệp an ninh quốc gia của đất nước triệu voi. Bước vào thời kỳ xây dựng và phát triển đất nước, họ đã cùng với lực lượng Công an Lào tìm hiểu tình hình, điều kiện ở cơ sở để tham mưu cho Bạn công tác xây dựng lực lượng của lực lượng Công an Lào. Triển khai công tác bảo vệ an ninh quốc gia, giúp lực lượng Công an Lào trong công tác nghiệp vụ cơ bản, kiểm tra nghiệp vụ, đấu tranh chuyên án, cơ yếu, cảnh vệ và quản lý Nhà nước về an ninh… Xuất phát từ sự phối hợp nhịp nhàng, tham mưu giúp lực lượng Công an Lào hiệu quả, cán bộ Chuyên gia Công an Việt Nam đã cùng với lực lượng Công an Lào ngăn chặn nhiều cuộc khiêu khích qua biên giới của các thế lực thù địch, phát hiện và phá tan nhiều nhóm phỉ trong rừng, đấu tranh có hiệu quả với các tổ chức phản động, các đối tượng phản động Lào lưu vong xâm nhập phá hoại, góp phần quan trọng đảm bảo an ninh trật tự cho đất nước Lào. Ngoài ra, lực lượng chuyên gia Công an Việt Nam đã tham mưu, đề xuất các văn bản pháp quy liên quan như: văn bản về công tác cải tạo phạm nhân, công tác đăng ký và quản lý người nước ngoài, đăng ký hộ khẩu…; tham mưu giúp lực lượng Công an Lào quán triệt sâu sắc quan điểm lấy dân làm gốc để xây dựng kế hoạch phát động quần chúng nhân dân, xây dựng phong trào an ninh cơ sở, giáo dục cho quần chúng nhân dân và cán bộ, đảng viên nhận thức rõ âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch nhằm chống phá cách mạng hai nước, đặc biệt là phá hoại tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Lào.

Ngày 21/01/2005, Bộ Công an Việt Nam đã quyết định thành lập Cơ quan Đại diện Bộ Công an Việt Nam tại nước CHDCND Lào trên cơ sở Đoàn chuyên gia Công an Việt Nam tại Lào. Đây là sự ghi nhận của hai Đảng, hai Nhà nước đối với sự phát triển trong quan hệ hợp tác quốc tế giữa lực lượng Công an hai nước, từ đây công tác chuyên gia của lực lượng Công an Việt Nam tại Lào được nâng lên một tầm cao mới. Song song với việc phục vụ công tác chuyên môn, hoạt động đối ngoại của Cơ quan đại diện đã góp phần tích cực trong việc tuyên truyền về truyền thống quan hệ, liên minh chiến đấu Việt Nam – Lào, đồng thời khẳng định thông điệp trong quan hệ đối ngoại của lực lượng CAND Việt Nam và Công an Lào trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Phát huy truyền thống đoàn kết, gắn bó keo sơn giữa lực lượng CAND hai nước Việt Nam – Lào, nhiều năm nay, Công an tỉnh Hải Dương, nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (CHXHCN) Việt Nam luôn giữ mối quan hệ gắn bó, thắm tình đồng chí anh em với Công an tỉnh Viêng Chăn, nước CHDCND Lào. Gần đây nhất, ngày 13/3/2018, Công an hai tỉnh đã ký kết Bản ghi nhớ giữa Công an tỉnh Hải Dương, nước CHXHCN Việt Nam và Công an tỉnh Viêng Chăn, nước CHDCND Lào, trong đó trao đổi kinh nghiệm trong công tác đảm bảo an ninh quốc gia, công tác đấu tranh phòng chống tội phạm, công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ An ninh Tổ quốc và công tác xây dựng lực lượng, hậu cần, kỹ thuật nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Công an mỗi tỉnh. Trong thời gian tới, Công an tỉnh Hải Dương và Công an tỉnh Viêng Chăn sẽ tiếp tục thực hiện Kế hoạch triển khai Hiệp định hợp tác giữa Bộ Công an nước CHXHCN Việt Nam và Bộ An ninh nước CHDCND Lào năm 2016 và chương trình giao lưu, hợp tác giữa hai tỉnh kết nghĩa Hải Dương và Viêng Chăn; tranh thủ sự hướng dẫn của hai Bộ và lãnh đạo hai tỉnh để thường xuyên hợp tác, trao đổi đoàn và chia sẻ kinh nghiệm trong các lĩnh vực công tác chuyên môn, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao.

Đoàn công tác của Công an tỉnh Viêng Chăn thăm và làm việc tại tỉnh Hải Dương, tại Công an tỉnh Hải Dương tháng 6/2019

Trải qua 60 năm với nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử cách mạng hai nước, nhưng tình đoàn kết hữu nghị giữa hai Đảng, nhân dân hai nước nói chung và giữa lực lượng CAND hai nước Việt Nam – Lào nói riêng vẫn luôn được các thế hệ trẻ Công an hai nước giữ gìn và phát huy, như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản đã khẳng định: “Việt – Lào hai nước chúng ta, tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”.